कलेमधे काही जेनेरिक आर्ट फ़ॉर्म्स असतात. उदा. नाग मंडल किंवा ट्री ऑफ़ लाईफ़, किंवा इतरही अनेक. आदिवासी कला या मोटिफ़्सना बेस धरुन विकसित होते.
आजकाल अनेक शहरी कलाकार- पेंटर्स किंवा दागिने बनवणारे, आपल्या कलाकृतींमधे हे मोटिफ़्स वापरतात. जसेच्या तसे. काही मोजके कलाकार या मोटिफ़्सना स्वत:च्या वेगळ्या कल्पकतेने वेगळ्या स्वरुपात खुलवतात.  उदा. के. जि. सुब्रमण्यन, गणेश पाईन. ते मुळच्या आदिवासी मोटिफ़्समधे आपल्या काही वेगळ्या मटेरियल, फ़ॉर्म, कन्सेप्टमुळे वेगळेपणा आणतात.
पण इतर अनेक जण असतात ते आदिवासी मोटिफ़्स जशीच्या तशी कॉपी करतात.
आणि म्हणतात हा तर जेनेरिक फ़ॉर्म आहे.

एक आर्ट हिस्टोरियन या नात्याने यात माझा काय टेक असू शकतो?

मुळात आदिवासींनी निसर्गातून हे मोटिफ़्स उचलले आणि आपल्या कलेत आणले तेव्हा त्यात स्वत:चा डिझाईन सेन्स, बुद्धी, कल्पकता ओतली. त्यातूनच हे मोटीफ़ तयार झाले. हे जेनेरिक मोटीफ़ प्रत्येक जमातीतल्या आदिवासींचे वेगळे, त्यांचा स्वत:चा वैशिष्ट्यपूर्ण ठसा उमटलेले आहेत. त्यात त्यांनी आपली स्वत:ची वैशिष्ट्यपूर्ण कला ओतली आहे, त्यांच्या स्वत:च्या शैलीत ते मोटीफ़ विकसित झाले आहेत.
उदा. ट्री ऑफ़ लाईफ़ मोटीफ़. प्रत्येक आदिवासी जमातींमधला ट्री ऑफ़ लाईफ़ वेगळा आहे. त्या जमातीच्या वैशिष्ट्यपूर्ण डिझाइन्सनी तो स्पष्ट वेगळा ओळखता येतो.
उदा. हा गोंड जीवनवृक्ष, हा सावोरी जीवनवृक्ष, हा वारली जीवनवृक्ष, हा मधुबनी.. इत्यादी.

एका जेनेरिक मोटीफ़पासून या प्रत्येकानी स्फ़ुर्ती घेऊन आपला स्वतंत्र जीवनवृक्ष विकसित केला. 

पण शहरी कलाकार काय करतात? ते हाच मोटीफ़ आपल्या कलाकृतींमधे उदा. पेंटींग, दागिन्यांमधे वापरताना जसाच्या तसा वापरतात. स्वत:ची काहीही वेगळी वैशिष्ट्य त्या डीझाइनमधे घालण्याचे कष्ट घेत नाहीत, स्वत:ची वेगळी कन्सेप्ट विकसित करत नाहीत.
सगळी नैतिकता धाब्यावर बसवून ते हे करतात. आणि म्हणतात सगळेच करतात.

सगळेच तसं करतात, म्हणून मीही.
या विधानांना काय अर्थ असतो नेमका? 

आणि मग तुमच्या ग्राहकांचं काय? ते  तुम्हाला डिझाईनच्या एक्स्क्लुजिविटीचे पैसे देतात, भरमसाठ.
त्यांची फ़सवणूक नाही का या प्रकारात? फ़ार तर स्किलचे पैसे लावा. डिझाईन, फ़ॉर्म किंवा कन्सेप्टचे कसे लावता?
शिवाय मग तुम्हाला आर्टिस्ट का म्हणायचे? 

निसर्गातल्या नैसर्गिक ध्वनींमधून लोकसंगीत बनतं.  लोकसंगिताच्या त्या धूनपासून एखादा कल्पक संगीतकार, काही संस्कार करुन गाणं बनवतो. ते योग्यच असतं. पण मग त्या गाण्यावरुन बाकी संगीतकार आपापल्या भाषेत जशीच्या तशी गाणी बनवतात. ते चूक असतं.

पण कोणी आक्षेप घेतला तर ते म्हणतात हे मुळातलं लोकसंगीत. अरे पण मग त्या संगितकाराने आपला वेगळा ठसा उमटवून धून बनवली तसं तुम्ही करायचे कष्ट का घेतले नाहीत?

जेनेरिक मोटीफ़्सच्या बाबतीत आर्टिस्टने स्वत:ची काहीतरी वेगळी कल्पकता, कन्सेप्ट वापरायलाच हवी.

पिरियड